KURAN KISSALARINDA TUTARSIZLIK VE ÇELİŞKİ YOKTUR
Kuran, 23 yıl gibi uzun bir sürede indiği halde, mesajları arasında tutarlılık vardır. Çünkü Kuran’ın mana ve hükümleri bütünlük arz eder. Yüce Allah, indirdiklerinde hiçbir çelişki olmadığını Kuran’da bildirmiş ve tüm muhataplarına meydan okumuştur. (Mesela bk. Nisa 82, Bakara 23).
Son peygamber Hz. Muhammed’e (s.a.s.) gönderilen mesajlar ile daha önceki peygamberlere gönderilen mesajlar arasında hiçbir çelişki bulunmamaktadır. Mesela Yusuf ile Musa arasında yüzyıllar olmasına rağmen, kıssalarında muhteşem benzerlikler görülmektedir. Bu benzerliklerin bazıları şöyledir:
1- Yusuf ile Musa dönemindeki Mısır kralları arasında çok büyük fark vardır. Yusuf dönemindeki kral (Melik), adaletli ve etrafında bilginlerin olmasını seven bir kişiliğe; Musa dönemindeki kral (Firavun) ise, hastalıklı bir kişiliği sahiptir.
2- Yusuf ile Musa’nın kıssaları arasında büyük benzerlikler olduğu gibi; Hz. Yusuf’un kıssasının anlatıldığı Yusuf suresindeki ayetler ile Hz. Musa’nın kıssasının ağırlıklı olarak anlatıldığı Kasas suresindeki ayetler arasında da birçok benzerlikler dikkat çekmektedir.
a) Her iki sure de, hurûf-u mukattaa (kesik harfler) ile başlamakta ve ondan sonra gelen ayet, her iki surede de tamamen aynıdır. “Elif-lâm-râ. Bunlar apaçık kitabın ayetleridir” (Yusuf 1). “Tâ-sîn-mîm. Bunlar, apaçık kitabın ayetleridir”(Kasas 1-2).
b) Hz. Yusuf için kullanılan ifadenin aynısı, Hz. Musa için de kullanılmıştır: “Yusuf olgunluk çağına erişince, ona hikmet ve ilim verdik. İşte güzel davrananları biz böyle mükâfatlandırırız” (Yusuf 22). “Mûsâ yetişip olgunlaşınca, ona hikmet ve ilim verdik. İşte güzel davrananları biz böyle ödüllendiririz” (Kasas 14).
3- Çocuk Yusuf için vezirin, hanımına söylediği sözler ile çocuk Musa için Firavun hanımının, Firavuna söylediği “Belki bize faydası dokunur veya onu evlât ediniriz” ifadelerinde de benzerlik vardır. (bk. Yusuf 21, Kasas 9).
4- “Çok yaşlı baba” tabiri, Kuran’da sadece iki yerde geçer: Bunlardan biri, Yusuf kıssasındaki Yakup Peygamber (bk. Yusuf 78) için; diğeri, Musa kıssasındaki Şuayb peygamber için (bk. Kasas 23) kullanılmıştır.
5- Yusuf kıssasında başrolde baba, Musa kıssasında başrolde anne vardır. Yusuf’u araması için ağabeyleri gönderilirken, Musa için ablası gönderiliyor.
6- Her iki peygamber de, aileden mahrum olmakla imtihan edilmiştir. Her ikisi de can güvenliği sorunu yaşamış, ikisinin de ailesi kaygılanmış ve araştırma yapmışlardır.
7- Hz. Yusuf, yıllar sonra babasına kavuşurken; Hz. Musa, aynı günün akşamında annesine kavuşmuştur. (bk. Yusuf 99, Kasas 13).
8- Her iki peygamberin de imtihanında, saray ve hükümdar vardır. Gençlik yıllarında Hz. Yusuf, iffetini koruduğu için zindana girmek zorunda kalmış; Hz. Musa da, hayatından endişe ettiği için Medyen’e gitmek zorunda kalmıştır.
9- Yusuf’un sarayda büyümesini isteyen kişi, saray sahibinin kendisiyken; Musa’nın sarayda büyümesini isteyen kişi, saray sahibinin hanımıdır.
10- Yusuf’un yaşadığı saray sahibinin karısı, O’nun için acı, eziyet ve endişe kaynağı iken; Musa’nın yaşadığı saray sahibinin karısı, O’nun için bir güven kaynağı idi.
11- Her iki kıssada da, fıtrî zayıflıklarını sergileyen birer kadın örneği vardır. Yusuf kıssasındaki kadın, evlatlığına göz koyarken; Musa’nın annesi, kendisine “korkmaması” ilham edildiği halde, kalbindeki tasadan işi açığa vurma noktasına kadar geldiği belirtiliyor. (bk. Yusuf 24, Kasas 10).
12- Yusuf suresinde, şehvetle iffetin mücadelesi ve iffetin galip gelmesi vurgulanırken; Şuayb Peygamberin kızlarından birinin babasına; Hz. Musa için, “iyi kimse ve güvenilir” olduğunu söylemesi de oldukça dikkat çekicidir. (bk. Yusuf 24, Kasas 26).
13- Hz. Yusuf, hapishanede iki genç delikanlı ile karşılaşırken; Hz. Musa, Medyen’de kuyu başında iki genç kız ile karşılaşıyor. (bk. Yusuf 36, Kasas 23).
14- Hz. Yusuf, saray sahiplerine kendini sevdirip büyüdüğü sarayda kalırken; Hz. Musa, saray sahipleri ile çatışarak, büyüdüğü saraydan ayrılmıştır.
15- Hz. Yusuf, Kudüs’ten Mısır’a köle olarak gelmiş; Hz. Musa, kölelikten kurtulmak için Mısır’dan Kudüs’e hicret etmiştir. Her iki peygamberin hikâyesi de aynı coğrafyada (Kudüs-Mısır arasında) geçmektedir.
16- Yakup (İsrail) oğulları, Yusuf Peygamber sayesinde Mısır’a yerleşmişken, birkaç asır sonra gördükleri zulüm nedeniyle Musa sayesinde oradan ayrılmak zorunda kalmışlardır.
17- Mısır, Yusuf’un ümmeti için umut olurken, Musa’nın ümmeti için kâbus olmuştur.
18- Hz. Yusuf’un ismi, Yusuf suresinin dışında Kuran’da sadece iki yerde zikredilir: Birisi Enam suresinin 84’üncü ayetinde, Hz. Musa’dan önce; diğeri de Mümin suresinin 34’üncü ayetinde, Firavun’un ailesinden Hz. Musa’ya iman eden zatın, Hz. Musa’yı müdafaası sırasında Hz. Yusuf’u misal vermesinde geçmektedir.
19- Hz. Yusuf’ta gömlek, Hz. Musa’da asa figürü hakikatin şahidi olmuştur. Hz. Yusuf’un çocukluğundaki kanlı gömlek, mazlum ve mağduriyetinin simgesi; gençliğindeki arkası yırtık gömlek, iffet ve ismetinin simgesi; babasının gözlerini açan “Yusuf kokulu” gömlek ise, istikrar ve istikametinin simgesidir. Hz. Musa’nın asası; sihirbazlara karşı çevik hareketli bir yılan (Neml 10, Kasas 31), taşa vurunca on iki kaynaklı su fışkırtan (Bakara 60) ve denize vurunca, denizi ikiye bölerek İsrailoğullarına geçit açan (Şuara 63) ilâhî kudretin tecelli ettiği mucizevi bir araçtır.
20- Her iki kıssa da, gayba ilişkin beyanlarla bitirilmiştir. (bk. Yusuf 102, Kasas 44-46).
(Yararlanılan Kaynaklar: TDV Kuran Yolu Tefsiri, Murat Karaçizme-Kuran’da Geçen Yusuf ve Musa Kıssaları, Fevzi Zülaloğlu-Hz. Yusuf’un Musa ile Güncellenmesi, Kuran-ı Kerim Org.-Hz. Yusuf ve Musa Kıssaları)
Hazırlayan: Bahtiyar Budak–Emekli Edebiyat Öğretmeni
