KAZA NAMAZI VE KERAHET VAKİTLERİ BİLGİSİ
Kazaya kalmış namazların ilk fırsatta kaza edilmesi esastır. Bununla birlikte Hanefî mezhebine göre, kaza namazı bulunan kimselerin farz namazların öncesinde ve sonrasında kılınan sünnetler ile teheccüd ve kuşluk namazı gibi nafileleri kılmaları da caizdir. Şâfi mezhebinde, kaza namazı borcu olan kimsenin, geçmiş namazlarının hepsini kaza etmeden nafile namaz kılması caiz değildir. Kaza namazı bulunan kimsenin uyku ve evin geçimi gibi yapması zorunlu olan işler hariç bütün vakitlerini kazaya kalan namazlarını kılmakla geçirmesi gerektiğinden nafile ile meşgul olamaz.
Bir namaz hem kaza, hem de sünnet niyetiyle kılınamaz. Kılınacak namazın ne olduğu kesin olarak tayin edilerek ona niyetlenmek gerekir. Hem kaza namazına, hem de vaktin sünnetine birlikte niyet edilirse bu namaz, kaza namazı olur. Hem kaza namazı hem de vaktin sünneti kılınmış olmaz.
Vaktinde kılınmayan beş vakit namazın farzları ile vacip olan vitir namazı kaza edilir. Kılınmayan sünnetler vakit çıktıktan sonra kaza edilmez. Ancak vaktinde kılınmayan sabah namazı, aynı gün öğle namazından önce kaza edildiğinde sünneti ile birlikte kaza edilir. Cuma ve öğle namazında cemaate yetişmek için ilk sünneti kılmadan farza başlayan kişi, farzı kıldıktan sonra kılmadığı ilk sünneti de kılar.
Kaza namazı kılacak olan kişinin kılacağı namazı belirleyerek niyet etmesi asıldır. Fakat üzerinde çok sayıda kaza namazı olan kişi, geçmiş namazları kaza ederken, “Vaktinde kılamadığım ilk sabah/ ilk öğle/ ilk ikindi/ ilk akşam/ ilk yatsı namazını kılmaya” şeklinde niyet edebileceği gibi “ kılamadığım son sabah/ son öğle/ son ikindi/ son akşam/ son yatsı namazını kılmaya” şeklinde de niyet edebilir.
*******************************************************
Bazı vakitlerde, bir kısım ibadetlerin yapılması yasaklanmıştır. Bu vakitlere kerahet vakitleri denilir. Güneş doğarken ve tam tepede iken namaz kılınamaz. Güneşin batmasından önceki kerahet vaktinde, sadece o günün ikindi namazının farzı kılınabilir. Fakat mazeretsiz olarak ikindi namazını bu vakte kadar geciktirmek mekruhtur.
Bu vakitlerin başlama ve bitiş zamanları yaklaşık olarak şöyledir: Güneşin doğmasından itibaren, 40-50 dakika sonrasına kadar. Güneşin, tam tepede bulunduğu vakit; yani öğle vaktinin girmesine yaklaşık 10 dakika kalmasından öğle vaktinin girmesine kadar. Güneş batmazdan önce, gözleri kamaştırmaz hâle gelmesinden, batmasına kadar olan vakit; yani güneşin batmasına 40-50 dakika kalmasından itibaren akşam namazı vakti girinceye kadar olan zamandır. Bu üç vakitte; farz, vacip, sünnet, nafile, kaza namazı gibi herhangi bir namazı kılmak mekruhtur.
Bunların dışında şu vakitlerde de sadece nafile namaz kılmak mekruhtur: 1- İmsak vakti girdikten sonra, güneş doğuncaya kadar olan sürede sadece o günün sabah namazının sünneti kılınabilir. 2- İkindi namazını kıldıktan sonra güneş batıncaya kadar olan süre. 3- Akşam namazı vakti girdiğinde farz kılınmadan önce. 4- Cuma günü hatibin minbere çıkmasından sonra nafile namaz kılınmaz. Ancak, daha öncesinde başlanmış olan namaz varsa, tamamlanır. (Yararlanılan Kaynak: Din İşleri Yüksek Kurulu Fetvaları)
Hazırlayan: Bahtiyar Budak-Emekli Edebiyat Öğretmeni
