KURAN’IN İŞLEVLERİNDEN BAZILARI
Kuran’ın işlevleri hem bireysel, hem de toplumsal düzeyde çok yönlüdür. İslam inancına göre Kuran, Allah’ın son vahyi olarak insanlara rehberlik etmek üzere gönderilmiştir. Allah’a yakınlaşma, doğru yolu bulma ve başarılı bir hayat sürme konusunda insanlara rehberlik eder.
Kuran-ı Kerim, mesajlarını bütün insanlara sunar, bu yönden insanlar için bir hidayet kaynağıdır. Ancak Kuran’ın hidayetinden istifade edenler, özellikle o mesaja kulak verenlerdir. Mesela domuz etinin haram olduğu, ayetlerde açıkça bildirilmiştir. Bu haramlık bütün insanlara bildirilmiş; ancak takva sahipleri bu emre uymuştur
Kuran, hayat yolunda bize rehberlik eder. Nerede ne yapmamız, nasıl hareket etmemiz gerektiğini bize bildirir. Dünya hayatında başlayan ve ebedi saadete doğru devam eden yolculuğumuzda hep yanımızda olur. Ancak onu iyi anlayarak hayata uygulanması gerekir. Çünkü insanlığın rehbere ihtiyacı vardır. Meselâ ülkeye gelen turistlere verilen rehber, onlara bilmedikleri yerleri gezdirir ve tanıtır. Allah da kullarına, nefsin ve şeytanın girdaplarında nasıl yürüyeceğini Kuran’da anlatmıştır.
Yine, İstanbul boğazına gelen yabancı gemiler, buradan rahat geçebilmek için kılavuz kaptan alırlar. Hâlbuki o gemilerin kaptanları vardır ve okyanuslarda o gemiyi kullanmışlardır. Bununla birlikte, İstanbul boğazının tehlikeli bölgelerini bilmedikleri için, kılavuz kaptana ihtiyaç duyarlar. Kuran da, tüm insanlığın ihtiyaç duyduğu bir kılavuzdur.
Kuran, insanlara doğru yolu gösterdiği gibi; inanç esaslarını da, güzel ahlakı da öğretir. İbadetlerin şekli, ahlaki kurallar ve sosyal düzenlemeler hakkında hükümler içerir. Geçmiş kavimlerin kıssalarıyla insanlara ibret ve öğüt verir. Kuran, aynı zamanda insanı yüceltir, sıradan birer insan olmaktan kurtararak takva sahibi haline getirir. Bu yönüyle de Kuran, muttakiler için bir hidayettir. (bk. Bakara 2).
Kuran, Hz. Muhammed’in peygamberliğini tasdik eder ve O’nun görevini açıklığa kavuşturur. İnsanlara yaratılış gayesini, ahiret hayatını ve sorumluluklarını hatırlatır. Doğal olaylara, canlılara, evrene dair ayetlerle tefekkür etmeye teşvik eder. İnananlar için hem bu dünyada hem de ahirette kurtuluşun yolunu gösterir.
Kuran, insanlığa rehberlik yaparken, aynı zamanda insan aklının önünü de açar. Çünkü akıl hapsedildiği zaman Allah’a varılamaz. Nefis, akılın önünü kapatır; nefsin arzuları ve şeytan, aklın doğruya ve güzele varmasını engeller. Kuran, aklın önünü açarak da insanlığa rehberlik yapar.
Öte yandan ahirete inanmayanlara Allah’ın ağır bir azap hazırladığı da Kuran’da haber verilmiştir. Böylece Kuran, doğruyu gösterirken, yanlışa da işaret ederek insanları sakındırmakta, en doğruya ulaşmalarını istemektedir. (bk. İsrâ 10). Yine Kuran’ın mahiyetiyle ilgili ayetlere bakıldığında; onun insanın önünü aydınlatan, ona yol gösteren, onun için sağlam ölçüler koyan bir kitap olduğu görülür.
Kuran’ın rehberliğinden istifade edebilmek için; onun Allah kelamı olduğuna iman etmek, onu okuyup anlamak ve yaşamak gerekir. Kuran’ı anlamadan, onun yol gösterici ilkelerini hayatına yansıtmadan ondan istifade edilmesi mümkün değildir. Kuran hem bireyin iç dünyasını aydınlatır, hem toplumun adaletli ve huzurlu bir yapıya kavuşmasını amaçlar. Bizi böyle bir kitapla buluşturan Allah’a hamd olsun!
(Yararlanılan Kaynaklar: TDV Kuran Yolu Tefsiri, DİB Kuran’ın Temel Konuları, Sorularla İslamiyet-Kuran, İnsanlar İçin Nasıl Bir Hidayettir? Dr. Bayram Köseoğlu-En Doğruya Götüren Rehber)
Hazırlayan: Bahtiyar Budak–Emekli Edebiyat Öğretmeni
