HAC VE NAMAZDAKİ BAZI BENZERLİKLER
Hac ve namazın odak noktası Kâbe’dir. Namazda, Allah ile kul arasında güçlü bir bağın kurulması sağlanırken; hacda, mahşerin provası yapılır. Tüm çamaşırlar çıkarılıp kefen misali ihram giyilerek, tüm dünyadan soyutlanmış olunur. Namazda başlama tekbiriyle dünya nimetlerinin arkada bırakılması gibi.
Haccın en önemli sembollerinden olan tavafın bir benzeri, kâinat nizamında da vardır. Evrende maddenin en küçük parçası olan atomdan, en büyük galaksilere varıncaya kadar her şey tavaf halindedir. Sanki hepsi kendilerini var eden Allah’a ibadet etmektedirler. Bir merkez etrafında dönmek, ona aşkla bağlılığı sembolize eder.
Hacdaki yedi sayısı oldukça dikkat çekicidir. Tavafta, Kâbe’nin etrafında yedi defa dönülür. Sa’y yaparken, Safa ile Merve arasında gidiş-gelişlerin toplamı yedidir. Şeytan taşlamalarında da, her şeytan için yedi taş atılır.
Tavafta her dönüşe “şaft” denir ve her şaftın başlangıcında, el kaldırılarak hacer’ül esved selamlanır. Bu selamlamada, bir nevi avuç içi okutması yapılmaktadır. Bu avuç okutma işlemi, namazların başlangıç tekbirlerinde de yapılır.
Şeytan taşlama, Hz. İbrahim misali, şeytana karşı girişilen savaşı sembolize eder. Her şeytana yedişer taş atılır ve atılan her taşta, şeytanı reddetme vardır. Sa’y yapılırken, Safa ile Merve arasında gidiş-gelişlerin toplamı da yedidir. Hacı, burada Hacer rolünü canlandırarak, kendi İsmail’lerini kurtarmak için mana suyunu aramaktadır.
Kuran-ı Kerim’de, yedi kat gökle ilgili pek çok ayet vardır. Yusuf suresinin 43’üncü ayetinde kralın gördüğü rüyada yedi cılız ve yedi semiz inek, yedi yeşil ve yedi kuru başaktan söz edilir. Tevbe suresinin 80’inci ayetinde, Hz. Peygamber’e münafıkların bağışlanması için yetmiş defa yalvarsa da Allah’ın onları bağışlamayacağı bildiriliyor. Ayetteki, yetmiş sayısı ile çokluğa işaret edilmektedir.
Yedi ve yetmiş sayıları sonsuzluğu ifade eder. Halk arasında kullandığımız “Yediden yetmişe” veya “yedi sülâle” gibi ifadelerde sonsuzluğa işaret vardır. Kurtuluş Savaşımız için, “Yedi düvele karşı kazandık” denilir. Namazının en önemli rükünlerinden olan secdede yedi uzvumuz (iki ayakucu, iki diz, iki avuç içi ve bir alın) yerle temastadır.
Allah’a kalple ulaşmayı temsil eden tavaf, şeytanı reddetmek anlamındaki taşlama ve Sa’ydaki mana suyunu arayış; sadece hacda değil, ömür boyu devam edecektir. Namazın her rekâtında okunan Fatiha suresindeki, “Bizi dosdoğru yola ilet” yakarışı da, sürekliliği ifade eder. Müminler bu ayeti okuyarak, devamlı “sırat-ı müstakim” üzere olmayı Allah’tan isterler.
Bizleri imanla şereflendiren Yüce Allah, dünya ve ahiret mutluluğuna ulaşacak yolda yürümeyi de nasip eylesin inşallah! Bu duygularla sizleri selamlıyorum.
(Yararlanılan Kaynaklar: TDV İslam Ansiklopedisi, TDV Kuran Yolu Tefsiri, Haccı Anlamak-DİB Yayınları, Sorularla İslamiyet)
Hazırlayan: Bahtiyar BUDAK–Emekli Edebiyat Öğretmeni
