KURAN OKUMA GELENEĞİMİZ MUHTEŞEMDİR!
114 sureden oluşan ve Fatiha suresiyle başlayıp Nâs suresiyle biten Kuran-ı Kerim’in, baştan sona okunmasına “hatim” denir. Gerek hatimlerde, gerekse diğer okumalarda; son sure olan Nas suresinden sonra, neden tekrar başa dönülüp Fatiha suresi ile Bakara suresinin ilk beş ayeti (elif-lâm-mîm) okunmaktadır?
Kuran’ın, okunup anlaşılması ve gereğince hareket edilmesi amacıyla indirildiği şüphesizdir. Hz. Peygamber (s.a.s), Kuran’ı anlayarak okuyup onunla amel edenlerin gıpta edilecek kimseler olduğunu, bu şekilde okunan Kuran’ın her harfine karşılık sevap verileceğini müjdelemiştir. (bk. Buhari, Tirmizi).
Hz. Peygamber ile Cebrail’in, her yılın ramazan ayında o zamana kadar nazil olan ayet ve sureleri birbirlerine okuyarak mukabele ettikleri ve bir anlamda hatim indirdikleri bilinmektedir. Bu nedenle Müslümanlar da özellikle ramazan ayında camilerde veya evlerde hatim yapmayı âdet haline getirmişlerdir.
Toplumumuzda, ölünün yıkanıp kefenlenmesinden veya defnedilmesinden sonra Kuran okunması veya hatim indirilip dua edilmesi de âdet hale gelmiştir. Hatim veya diğer okumaları; Nâs suresinin okunmasıyla sona ererse de ardından Fatiha ve Bakara suresinin ilk beş ayetinin okunması sünnet kabul edilmiştir.
Kurtubî Tefsiri’nde, Rasûlüllah’ın uygulamasının böyle olduğu vurgulanmış ve Hz. Peygamber’in, Kuran-ı Kerim’i terkedilmiş bir vaziyette bırakmamak için böyle yaptığının rivayet edildiği bildirilmiştir. Her uygulaması muhteşem olan böyle bir peygambere ümmet olabilmek ne büyük şereftir. Nasip eden Allah’a hamd olsun!
Kuran okuma uygulamalarımızda, dikkat çekenlerden biri de İhlas suresinin üç defa okunmasıdır. Diğerleri bir defa okunurken, İhlâs suresi neden üç defa okunmaktadır?
Allah Rasûlü’nün İhlas suresini okumayı çok sevdiği ve bu surenin, Kuran’ın üçte birine denk olduğuna dair pek çok rivayet vardır. Çünkü bu sure, İslam’ın üç temel esaslarından biri olan tevhid (Allah’ı birleme) inancının özeti gibidir. Zaten bu surenin diğer bir adı da Tevhid suresidir.
Hz. Peygamber’in “Varlığım elinde olan Allah’a yemin ederim ki, bu sure Kuran’ın üçte birine denktir” (Buhari) tavsiyesine uyarak; Hatim ve diğer Kuran okumalarında veya kabir ziyaretlerinde, İhlas suresinin üç defa okunması toplumumuzda güzel bir gelenek haline gelmiştir.
Surenin önemine binaen temsili bir ifade kullanılan bu hadise uyarak; İhlas suresini okumanın sevabı büyük olsa da, Kuran’ın üçte birini okumanın karşılığı gibi değildir. Mesela, Kuran’ın üçte birini okumayı adayan bir kimse, İhlas suresini okuyarak bu adağını yerine getirmiş sayılmaz. Yine, İhlas suresinin üç defa okunması hatim yerine geçmese de, hatim sevabı kazanabilmek amacıyla böyle bir uygulama yapılmaktadır.
(Yararlanılan Kaynak: TDV İslam Ansiklopedisi, TDV Kuran Yolu Tefsiri)
Hazırlayan: Bahtiyar Budak–Emekli Edebiyat Öğretmeni
