SEHİV SECDESİ NEDİR VE NASIL YAPILIR?
Namazlardaki belirli eksiklik, fazlalık veya yanlışlıkları telâfi etmek amacıyla yapılan iki secdeye sehiv (yanılma) secdesi denir. Hz. Peygamber (s.a.s.), beşer olmanın tabii bir sonucu olarak namaz esnasında meydana gelen bazı eksiklik ve yanlışlıkların sehiv secdesi yapılarak telâfi edilebileceğini bildirmiştir.
Unutularak bir rüknün geciktirilmesi, tekrarlanması, öne alınması veya bir vacibin terk edilmesi hâlinde noksanlığın giderilmesi için sehiv secdesi yapılması vaciptir. Farzlardan birinin unutularak veya bilerek yapılmaması veya vaciplerden birinin bilerek terk edilmesi durumunda sehiv secdesi yapılmaz; o namazın tekrar kılınması gerekir.
Başlama tekbiri, ayakta durmak, kıraat, tek rükû, iki secde ve son oturuş farzdır. Bunlardan biri unutulursa, namazın iadesi gerekir.
Mesela iki secde yerine üç secde veya tek rükû yerine iki rükû yapmak, Fatiha’yı iki kere okumak vb. durumlarda sehiv secdesi gerekir. Fatiha’dan sonra ayet veya sure okumayı unutmak, dört rekâtlı namazlarda iki rekât kıldıktan sonra oturmayı unutmak veya birinci oturuşta tahiyyât okuyup kalkması gerekirken unutarak salâvatları da okumak, vitir namazlarının tekbir ve kunut duasını unutmak, vb. gibi durumlarda da sehiv secdesi yapmak gerekir.
Sehiv secdesi yapması gerek kişi; namazın sonundaki oturuşta tahiyyât duasını okunduktan sonra iki tarafa selâm verir, sonra arka arkaya bilinen şekliyle iki defa secde yaparak tekrar oturur. Bu oturuşta, “tahiyyât, salli, barik, rabbenâ duaları okunur; ardından iki tarafa selâm verilerek namazdan çıkılır.
Sehiv secdesine gitmeden önceki oturuşta salli-barik ve diğer duaları okumak da caizdir. Sehiv secdesinin, her iki tarafa selam verdikten sonra yapılabileceği gibi, sadece sağ tarafa selam verdikten sonra da yapılabilir. Özellikle, cemaatle kılınan namazlarda cemaatin yanlışlıkla dağılmaması için, yalnız sağ tarafa selam verdikten sonra sehiv secdesi yapılması daha uygundur.
Cemaatle kılınan namazda imam sehiv secdesini gerektiren bir yanlışlık yaparsa, onunla birlikte cemaat de sehiv secdesini yapar. İmam ile namaz kılan kişi, kendi yaptığı yanlışlıklardan dolayı sehiv secdesi yapmaz. Ancak kaçırdığı rekâtları tek başına kılarken sehiv secdesini gerektiren bir yanlışlık yaparsa, sehiv secdesini yapması gerekir.
Namaz kılan kimse şayet selâm verdikten sonra yanıldığını hatırlarsa, yönünü kıbleden çevirmemiş ve henüz konuşmamış ise, sehiv secdesini yapabilir. Fakat yerinden kalkmış, yönünü kıbleden çevirmiş veya konuşmuş ise, artık sehiv secdesi yapamaz. Bu durumda namazı geçerlidir; ancak sehiv secdesi yapılmadığı için sevabı azalmış olur.
(Yararlanılan Kaynaklar: TDV İslam Ansiklopedisi, Din İşleri Yüksek Kurulu Fetvaları, Sorularla İslamiyet, Diyanet Haber)
Hazırlayan: Bahtiyar Budak-Emekli Edebiyat Öğretmeni
